Czego między innymi dowiesz się z lektury artykułu?
Przed transplantacją czyli co powinieneś wiedzieć zanim podejmiesz decyzję…
Dynamiczny rozwój transplantacji nerek stwarza człowiekowi cierpiącemu na przewlekłą chorobę nerek (PChN) szansę na nowe, lepsze życie. Życie zupełnie inne niż podczas leczenia dializami. Kwalifikacja do transplantacji powinna być jednak przemyślana i poprzedzona licznymi badaniami, by operacja i stosowane po niej przewlekłe leczenie immunosupresyjne nie spowodowało groźnych powikłań, które mogą przedłużyć Twój pobyt w szpitalu. Poprzez przeszczepienie nerki należy rozumieć nie tylko zabieg operacyjny ale leczenie immunosupresyjne, leczenie wspomagające oraz samoopiekę i wnikliwą samokontrolę prowadzoną przez Ciebie w warunkach domowych.
Zabieg operacyjny oraz leczenie immunosupresyjne (obniżające odporność) niosą za sobą ryzyko wielu powikłań. Stąd niezbędne jest wykonanie przed przeszczepieniem wnikliwych badań, które po ocenie lekarza umożliwią zgłoszenia Ciebie na Krajową Listę Oczekujących. Badania te, całościowo oceniają Twój stan zdrowia oraz możliwość Twojej długoterminowej współpracy z personelem medycznym.
Czas oczekiwania na przeszczepienie nerki może wynosić od kilku tygodni do kilku lat. Najważniejsze jest jednak, abyś pozostawał w stałej gotowości i dyspozycyjności do zabiegu. Dlatego od chwili Twojego wpisania na Krajową Listę Oczekujących na określony narząd, dbaj o swoje zdrowie w możliwie najlepszy sposób.
Powinieneś mieć również świadomość, że nie ma gwarancji powodzenia i zapewnienia o braku możliwości powikłań. Możesz jednak czuć się bezpieczny, gdyż przez cały okres Twojego pobytu w szpitalu będziesz się znajdował pod wnikliwą obserwacją i nadzorem życzliwego personelu medycznego, który w każdej chwili jest gotowy Tobie udzielić właściwej pomocy.
Wezwanie do przeszczepienia nerki może nastąpić w każdej chwili i dlatego przygotuj się do tego wcześniej. Postaraj się mieć do tego celu specjalnie przygotowaną torbę a w niej następujące rzeczy:
Weź również ze sobą wszystkie stosowane leki i ewentualnie glukometr, jeżeli z niego korzystasz oraz paski do oznaczania poziomu glukozy we krwi.
Jeżeli nie możesz mieć specjalnej torby, przygotuj listę rzeczy i umieść ją na widocznym miejscu. Oszczędzi Ci to zdenerwowania i ułatwi sprawniejsze przybycie do ośrodka transplantacyjnego w chwili wezwania na przeszczepienie nerki.
Dzień „0” przed – TRANSPLANTACJĄ
Po przybyciu do ośrodka transplantacyjnego czeka na Ciebie wiele stresujących sytuacji ale doświadczony personel medyczny gotowy jest do udzielenia Tobie najlepszej pomocy. Jeżeli jesteś dializowany otrzewnowo zabierz ze sobą karton najczęściej stosowanych przez siebie płynów w celu wykonania wymiany dializacyjnej bezpośrednio przed zabiegiem operacyjnym.
W oddziale zostaniesz zapoznany z topografią oddziału oraz z personelem a następnie będziesz miał wskazane łóżko szpitalne. Potem lekarz a następnie pielęgniarka zadadzą kilka ważnych pytań dotyczących Twojej sytuacji zdrowotnej. Rozmowa ta, będzie miała charakter wywiadu który jest niezbędny do wypełnienia dokumentacji medycznej.
Zanim zostaniesz ostatecznie zakwalifikowany do zabiegu, być może będą potrzebne jeszcze dodatkowe konsultacje, które posłużą do wykluczenia wszelkich wątpliwości że jesteś odpowiednio dobrym kandydatem do wyczekiwanego przeszczepienia nerki. W dalszej kolejności pielęgniarka pobierze Tobie krew do badań i założy wkłucie typu wenflon. Jeżeli sytuacja będzie tego wymagała, będziesz miał wykonany dodatkowy zabieg dializy. Następnie będziesz poproszony do wzięcia kąpieli po czym personel pielęgniarski ogoli Twój brzuch i pachwinę po stronie, która będzie operowana. Do wenflonu pielęgniarka poda Tobie pierwszą dawkę leków immunosupresyjnych, antybiotyk oraz inne leki wspomagające leczenie. W odpowiednim czasie, kompletnie przygotowany do zabiegu, zostaniesz przekazany zespołowi operującemu.
Zabieg operacyjny przeszczepienia nerki
Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka wystarczające jest przeszczepienie jednej nerki. Nerkę przeznaczoną do przeszczepienia pochodzącą od dawcy, umieszcza się u biorcy na talerzu biodrowym, w podbrzuszu po prawej lub lewej stronie. Naczynia nowej nerki łączy się z naczyniami biodrowymi biorcy. Moczowód nerki dawcy podłącza się do pęcherza moczowego biorcy.
Nerkę przeszczepia się w w/w miejsce ponieważ jest ono wygodne zarówno z powodów chirurgicznych jak i diagnostycznych (łatwiejsze jest wykonanie badania kontrolnego USG lub biopsji nerki po zabiegu). Na czas zabiegu operacyjnego będziesz znajdował się w znieczuleniu ogólnym. Nie będziesz czuł bólu a wszystko co się będzie z Tobą działo pozostanie poza Twoją świadomością. Po zakończonym zabiegu operacyjnym zostaniesz przewieziony na oddział pooperacyjny.
Dzień „1” bezpośrednio po – TRANSPLANTACJI
W oddziale pooperacyjnym będziesz unieruchomiony w łóżku. Prawdopodobnie przez cały okres pobytu w tym oddziale będziesz podłączony do urządzeń monitorujących Twoje serce, ciśnienie tętnicze oraz wskaźniki utlenowania krwi.
Do cewki moczowej będziesz miał wprowadzony cewnik (gumową rurkę pokrytą silikonem) połączony z workiem moczowym, który ma za zadanie odprowadzanie moczu z pęcherza moczowego. Cewnik moczowy umożliwia swobodne odprowadzenie moczu i jest najczęściej utrzymywany do 5 dnia po przeszczepieniu. W okolicy szyi lub obojczyka będziesz miał założone wkłucie (cienki plastikowy dren z kilkoma odprowadzeniami) umożliwiające personelowi dożylną podaż leków oraz kroplówek. Jest to bardzo wygodne w perspektywie całego Twojego pobytu w szpitalu. Wkłucie to zostanie usunięte z Twojego ciała dopiero gdy nie będzie już potrzebne, czyli prawdopodobnie na koniec pobytu w szpitalu. Rana pooperacyjna przez 2-3 dni będzie zabezpieczona opatrunkiem, który później nie będzie zazwyczaj konieczny. Z okolicy rany pooperacyjnej będzie wyłoniony dren, przez który spływać będzie treść koloru krwi, która wkrótce może zmienić kolor na jasno żółty. Zazwyczaj dren ten utrzymywany jest w ranie do około 4-5 doby lub do chwili gdy objętość drenowanej treści zmniejszy się do około 100 ml/dobę. Co około 6-8 godzin pielęgniarka będzie pobierać Tobie krew z żyły lub z palca do badań. Przez specjalną maskę nałożoną na nos i usta będziesz miał podawany tlen. Ból będzie łagodzony przy pomocy środków p/bólowych. Z powodu otrzymywanych leków stosowanych podczas zabiegu operacyjnego, możesz czuć się senny i osłabiony. Jest to normalne w tym czasie. Po uzyskaniu stabilizacji i ocenie Twojego samopoczucia przez chirurga i anestezjologa zostaniesz przewieziony do oddziału transplantacyjnego.
Dzień 2 do 6 czyli wczesna rekonwalescencja
Całkowity pobyt pacjenta bezpośrednio po przeszczepieniu nerki może trwać różnie długo, lecz zazwyczaj nie krócej niż 2 tygodnie. Okres Twojego przebywania w oddziale transplantacyjnym jest uzależniony od wielu czynników m. in. od czasu podjęcia przez nerkę prawidłowej funkcji oraz występowania ewentualnych powikłań (np. ostre odrzucanie przeszczepu, zakażenia i dodatkowe zabiegi operacyjne). W tym okresie początkowo możesz jeszcze odczuwać niewielki ból okolicy rany pooperacyjnej, który będzie łagodzony przy pomocy środków p/bólowych. Przez cały czas będziesz otrzymywał silne leczenie immunosupresyjne (leki podawane będą dożylnie i doustnie). Jest znaczne prawdopodobieństwo, że z powodu przewodnienia lub innych przyczyn możesz być hemodializowany. Pacjenci dializowani otrzewnowo przed przeszczepieniem, w przypadku konieczności wykonania dializy po przeszczepieniu, są dializowani również przy pomocy hemodializy. Jeżeli nerka podejmie prawidłową funkcję, nie będziesz już dializowany. Nadal podawane będą antybiotyki i leki wspomagające. Prawie każdego dnia podczas pobytu w szpitalu wielokrotnie pobierane są badania kontrolne (krew, mocz oraz treść z drenażu rany pooperacyjnej) w celach diagnostycznych oraz kontrolnych. W wielu ośrodkach transplantacyjnych u każdego pacjenta przed każdym posiłkiem pobierana jest krew w palca w celu oznaczenia stężenia glukozy. Jest to związane z wysokim ryzykiem zachorowania na cukrzycę potransplantacyjną. Jeżeli się tylko lepiej poczujesz, możesz chodzić w obrębie sali chorych a następnie w obrębie oddziału. Dlatego już w pierwszej dobie po zabiegu będziesz nakłaniany do wstania z łóżka. Wczesne uruchamianie pacjentów sprzyja zdrowieniu i zapobiega wystąpieniu niektórych groźnych powikłań (zapalenie płuc, zakrzepica w naczyniach żylnych kończyn dolnych). Po dokonanym zabiegu przeszczepienia nerki bardzo istotna jest higiena rąk i ciała, w tym okolic intymnych. Przestrzegaj ściśle ustalonych zasad przekazywanych przez personel a unikniesz wydłużenia pobytu w szpitalu. Twoja rana pooperacyjna podobnie jak miejsca intymne oraz całe ciało wymagają troskliwej dbałości i higieny. Jeżeli Twoje samopoczucie się poprawi i będziesz gotowy na poznawanie nowych treści dotyczących samoopieki po transplantacji nerki, otrzymasz od pielęgniarki Teczkę Edukacyjną. Wskazówki dotyczące dbałości o siebie znajdziesz w poradniku BIORCY ŻYCIA. Informacje zawarte w teczce w pełni wyjaśnią jak zajmować się sobą i swoją nerką podczas pobytu w szpitalu a także w warunkach domowych. Jeżeli pozyskane informacje nie będą wystarczające zawsze możesz zadać pytanie personelowi medycznemu pracującemu w ośrodku transplantacyjnym.
Dzień 7 do 14 – późny okres czyli stabilizacja
Dalszy etap pobytu w szpitalu to okres stabilizacji. W tym czasie nadal będziesz często miał pobieraną krew i mocz do badań kontrolnych. Przy pomocy wkłucia do żyły szyjnej lub podobojczykowej podawane będą leki i kroplówki. Celem tych działań jest obserwacja Twojego organizmu pod kątem zdrowienia przeszczepionej nerki, uzupełniania niedoborów elektrolitowych a także doboru odpowiedniej dawki leków immunosupresyjnych. Zwraca się również uwagę na gojenie się rany pooperacyjnej. Usunięcie szwów z rany pooperacyjnej jest możliwe po całkowitym zagojeniu się rany lecz nie krócej niż po 14 dniach od przeszczepienia. Istotna jest wartość wskaźników (kreatynina) świadczących o funkcjonowaniu przeszczepionej nerki. Na kilka dni przed wypisem ze szpitala w wielu ośrodkach prowadzone są rozmowy edukacyjne podczas których przekazane są pacjentowi informacje o nowych realiach życia z przeszczepionym narządem, zasady przyjmowania leków i dbania o swoje zdrowie. Poznanie przez pacjenta nowych warunków samoopieki i monitorowania swojego organizmu umożliwia dobre funkcjonowanie przeszczepionego narządu oraz zapewnia optymalną jakość życia z nową nerką. Wypis pacjenta do domu jest zazwyczaj możliwy jeżeli wartość kreatyny jest niższa niż 2 mg/dl.
Dzień 14 i kolejne dni czyli okres zdrowienia, kontroli lub rozwoju powikłań
Do 30 dni od zabiegu przeszczepienia nerki każdy pacjent jest pod opieką ośrodka, w którym dokonano transplantacji. W dalszym etapie pacjent może wybrać gdzie chce się kontrolować. W każdym ośrodku obowiązuje osobny schemat postępowania z pacjentem. W sprawach organizacji wizyt najlepiej zapytać personel medyczny. Twoja pierwsza wizyta kontrolna po opuszczeniu szpitala jest możliwa zazwyczaj po około 7 dniach. W czasie wizyty kontrolnej pobierana jest krew i mocz na badania oraz oceniane jest samopoczucie pacjenta. Od wyników laboratoryjnych oraz całościowego samopoczucia zależy czy po wizycie wrócisz do domu czy może konieczny będzie ponowny pobyt w szpitalu. Wielu pacjentów, którzy zgłaszani są do transplantacji nie przewiduje możliwości wystąpienia jakichkolwiek powikłań. Obserwacje kliniczne dowodzą, że u około 50% pacjentów nie obserwuje się wystąpienia żadnych poważnych powikłań związanych z transplantacją narządu. Jest sprawą oczywistą, że personel medyczny pracujący w ośrodku transplantacyjnym poprzez swój profesjonalizm dołoży wszelkich starań, abyś miał zapewnioną optymalną opiekę. Niemniej jednak zabieg przeszczepienia nerki i następujące później leczenie immunosupresyjne dla człowieka, który jest obciążony przewlekłą chorobą nerek, cukrzycą i zazwyczaj licznymi schorzeniami dodatkowymi, wiąże się z możliwością wystąpienia powikłań. Najtrudniejszy jest okres pierwszego roku. W tym czasie występuje często wiele infekcji, które zazwyczaj leczone są w szpitalu. Niezbędne jest, abyś prowadził wnikliwe obserwacje, które są pomocne w ich wykryciu i opanowaniu. W tym celu przez kilka miesięcy wskazane jest prowadzenie dzienniczka samokontroli. W dzienniczku samokontroli należy zapisywać takie wskaźniki jak: temperatura ciała, ciśnienie tętnicze, akcja serca, masa ciała oraz ilość przyjmowanych płynów i wydalanego moczu. Jeżeli jesteś cukrzykiem, musisz nadal kontrolować poziomy glikemii i dostosowywać do nich dawki insuliny, ponieważ szczególnie w pierwszym okresie po transplantacji kontrola glikemii jest utrudniona. Początkowo po opuszczeniu szpitala wizyty kontrolne odbywają się dość często (raz na 1-2 tygodnie) ale w miarę upływu czasu, gdy wyniki badań są zadowalające częstotliwość wizyt kontrolnych u lekarza stopniowo maleje (raz na 2-3 miesiące).
Początki życia po transplantacji bywają trudne, ale warto zachować cierpliwość żeby później przez wiele lat cieszyć się z życia wolnego od dializ. Powrót do normalnego życia po zabiegu przeszczepienia nerki jest jak najbardziej możliwy ale z pewnymi ograniczeniami. Można te ograniczenia zaakceptować i nauczyć się z nimi żyć. Wskazane jest abyś pojął tę trudną sztukę, aby nie zaszkodzić sobie i nie zniszczyć daru, który otrzymałeś.
Warto pamiętać
Zaprzestanie leczenia immunosupresyjnego, czyli zapobiegającego odrzucaniu nerki lub nieregularne przyjmowanie tych leków prowadzi do utraty przeszczepionego narządu.
Autor: mgr Beata Białobrzeska, Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku
Autor:
Data aktualizacji:
2023-11-10 13:04:59
Autor:
Data aktualizacji:
10 listopada 2023
Powiązane tematy
Poleć znajomemu
CHIESI/KBŁ/BŻ/131/11/2021
