Dobór immunologiczny biorcy narządu - biorcyŻYCIA

Z tego artykułu dowiesz się między innymi:
– Jakie są warunki udanego przeszczepienia narządu?
– Czy grupy krwi dawcy i biorcy mają znaczenie przy transplantacji narządowej?
– Jakie badania są istotne dla chorych wymagających re-transplantacji (ponownego przeszczepienia)?

Podstawowym warunkiem udanego przeszczepienia, poza przygotowaniem medycznym, jest przygotowanie i dobór immunologiczny.  Prawidłowe dobranie narządu do transplantacji (niezależnie od tego czy narząd pochodzi od dawcy żywego czy zmarłego) wymaga przeprowadzenia następujących badań:

  • oznaczenie grupy krwi (AB0) zarówno u dawcy, jak i u biorcy narządu. Zgodny dobór, dawcy i biorcy narządu unaczynionego, w zakresie grup krwi jest pierwszym etapem procedury doboru immunologicznego. Zgodność w zakresie grup krwi AB0 jest podstawowym warunkiem transplantacji.
    GRUPA KRWI DAWCY
    GRUPA KRWI BIORCY
    A
    B
    AB
    0
    A
    identyczna
    niezgodna
    zgodna
    niezgodna
    B
    niezgodna
    identyczna
    zgodna
    niezgodna
    AB
    niezgodna
    niezgodna
    identyczna
    niezgodna
    0
    zgodna
    zgodna
    zgodna
    identyczna
    • W przeszczepieniach od dawców zmarłych obowiązuje zasada identyczności grup krwi dawcy i biorcy (tzn. 0 dla 0; A dla A; B dla B; AB do AB).
    • W przeszczepieniach od dawców żywych oraz przeszczepień ze wskazań pilnych obowiązuje zasada zgodności grup krwi dawcy i biorcy (tzn. 0 (uniwersalny dawca) dla 0, A, B, AB; A dla A i AB; B dla B i AB; AB dla AB).

W transplantacji narządowej nie bierze się pod uwagę zgodności w układzie Rh.

  • HLA (human leukocyte antigens) dawcy i biorcy – oznaczenie antygenów zgodności tkankowej w klasie I (A i B) oraz w klasie II (DR) u potencjalnych dawców i biorców nerki oraz trzustki (w wybranych przypadkach także biorców innych narządów). Im większa zgodność między dawcą i biorcą, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że antygeny dawcy zostaną rozpoznane, przez układ immunologiczny, jako obce i będą przyczyną odrzucania narządu. Lepszy dobór w zakresie HLA zmniejsza częstość epizodów ostrego odrzucania (w pierwszym roku od przeszczepienia), a także ryzyka powstania zmian przewlekłych. W przypadku przeszczepień od dawców zmarłych, biorcę wybiera się poprzez dobór najbardziej zgodnego pacjenta spośród oczekujących na transplantację, zgodnie z systemem punktowym. Za każdy wspólny antygen z dawcą, biorca otrzymuje punkty. Liczba punktów, za poszczególne antygeny jest różna i tak: za każdy zgodny antygen HLA A biorca otrzymuje po 2 pkt, za HLA B po 5 pkt, a za HLA DR po 10 pkt. Maksymalnie, przy pełnej zgodności (6 zgodnych antygenów), biorca może otrzymać 34 punkty. Z punktu widzenia zgodności tkankowej, najlepszy dawcą jest bliźniak jednojajowy lub dawca niespokrewniony i identycznym kompletem antygenów HLA (bez niezgodnych antygenów w klasie A, B i DR).
    U chorych wymagających re-transplantacji (kolejnego przeszczepienia), poza zgodnością w układzie HLA, należy wziąć pod uwagę także niezgodności HLA z poprzednim dawcą i unikać ich przy doborze kolejnego dawcy;
  • panel przeciwciał PRA (panel reactive antibody), obligatoryjnie, u wszystkich chorych oczekujących na przeszczepienie nerki oraz trzustki, w wybranych przypadkach także u biorców innych narządów. Test PRA oznacza stopień natężenia uczulenia na obce antygeny HLA, występujące w danej populacji. Każdy pacjent zgłoszony do przeszczepienia nerki lub trzustki, ma systematycznie, co 12 tygodni pobieraną surowicę, do oceny PRA. Wynik określany jest w %, w skali od 0% do 100%. Im mniej przeciwciał, tym niższy wynik i większa szansa na przeszczepienie. Wysoka wartość PRA oznacza, że potencjalny biorca należy do grupy podwyższonego ryzyka immunologicznego – wyższe ryzyko odrzucania i krótszy czas przeżycia przeszczepu;
  • oznaczenie obecności przeciwciał anty-HLA w surowicy potencjalnych biorców nerki oraz trzustki i wirtualny cross-match. Osoba oczekująca na przeszczepienie może być uczulona obcymi antygenami HLA i wytwarzać przeciwko nim alloprzeciwciała. Wytworzenie przeciwciał anty-HLA może być wynikiem m. in. wcześniejszych transfuzji krwi lub płytek, poprzedniego przeszczepienia, infekcji, a u kobiet ciąży. Poznanie profilu immunologicznego biorcy umożliwia znalezienie właściwego dawcy, czyli takiego, który nie ma antygenów HLA, na który potencjalny biorca mógłby być uczulony;
  • próba krzyżowa (cross-match) między limfocytami dawcy a surowicą biorcy. Jest ostatnim i decydującym etapem doboru. Surowicę biorcy miesza się z limfocytami pochodzącymi od dawcy, aby dowiedzieć się czy w układzie odpornościowym biorcy znajdują się przeciwciała przeciw antygenom dawcy. Wykonanie testu z limfocytami potencjalnego dawcy ma sens, tylko wówczas, gdy, w pracowni typowania tkankowego, dostępna jest surowica biorcy pobrana, nie wcześniej niż 4-6 tygodni przed transplantacją. Wynik próby krzyżowej może być:
    • UJEMNY oznacza, że przeszczepienia nerki lub trzustki jest możliwe i bezpieczne,
    • DODATNI oznacza, że we krwi biorcy obecne są przeciwciała przeciwko antygenom HLA dawcy. Taki wynik wyklucza możliwość transplantacji nerki lub trzustki, gdyż może być przyczyną nadostrego odrzucania, a w konsekwencji usunięcia przeczepionego narządu. U pacjentów z wysokim PRA próba krzyżowa często jest dodatnia.

Autor:

mgr Edyta Karpeta

Data aktualizacji:

2022-05-10 12:17:46

Poleć znajomemu

Autor:

mgr Edyta Karpeta

Data aktualizacji:

10 maja 2022

Powiązane tematy

Poleć znajomemu


Polecamy

wróć do Bazy wiedzy

Masz wątpliwości? Chcesz podzielić się swoją opinią?

skontaktuj się z nami

CHIESI/KBŁ/BŻ/130/11/2021

Newsletter

Bądź na bieżąco

* możesz wybrać kilka

Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Chiesi Poland sp. z o.o. (dalej: Chiesi) z siedzibą w Warszawie (02-305) przy Al. Jerozolimskich 134

W jakim celu i na jakiej podstawie Chiesi zamierza przetwarzać Pani/Pana dane osobowe?

Pani/Pana dane osobowe będą przetwarzane w celu realizacji zamówionej usługi Newslettera, świadczonej drogą elektroniczną na podstawie regulaminu świadczenia usługi drogą elektroniczną, który został przez Panią/Pana zaakceptowany. Dane te są przetwarzane zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. b) RODO w celu realizacji usługi Newslettera. Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne do skorzystania z usługi Newslettera. Zgoda na wysyłkę newslettera może zostać wycofana w każdym czasie poprzez odwołanie jej za pomocą linku na dole wiadomości e-mail zawierających newsletter. Chiesi może przekazywać Pani/Pana dane osobowe innym podmiotom, którym powierzono przetwarzanie danych osobowych w imieniu i na rzecz Spółki. Chiesi będzie udostępniać dane osobowe innym odbiorcom, o ile taki obowiązek wynikać będzie z obowiązujących przepisów prawa. Chiesi nie będzie wykorzystywać Pana/Pani danych osobowych do profilowania ani w ramach zautomatyzowanego systemu podejmowania decyzji. Pani/Pana dane nie będą przekazywane do państw trzecich i organizacji międzynarodowych.

Jak długo Chiesi będzie przetwarzać Pani/Pana dane?

Pana/Pani dane osobowe przetwarzane będą przez okres niezbędny dla świadczenia usługi Newsletter w oparciu o Regulamin, do czasu rezygnacji przez Panią/Pana z usługi Newslettera.
Jakie prawa przysługują osobie, której dane dotyczą?

Przysługuje Ci prawo do:

  • dostępu do swoich danych osobowych i otrzymania kopii danych osobowych podlegających przetwarzaniu;
  • sprostowania swoich nieprawidłowych danych;
  • żądania usunięcia danych (prawo do bycia zapomnianym) w przypadku wystąpienia okoliczności przewidzianychw art. 17 RODO;
  • żądania ograniczenia przetwarzania danych w przypadkach wskazanych w art. 18 RODO;
  • wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych w przypadkach wskazanych w art. 21 RODO;
  • przenoszenia dostarczonych danych, przetwarzanych w sposób zautomatyzowany.

Jeżeli uważasz, że Twoje dane osobowe są przetwarzane niezgodnie z prawem, możesz wnieść skargę do organu nadzorczego (UODO, ul. Stawki 2, Warszawa).

Kontakt

Jeśli potrzebujesz dodatkowych informacji związanych z ochroną danych osobowych lub chcesz skorzystać z przysługujących Ci praw, skontaktuj się z nami: Inspektor Ochrony Danych: dpo@chiesi.com Chiesi Poland Sp. z.o.o. z siedzibą w Warszawie przy Al. Jerozolimskich 134.

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.